Islam

Secularisatie-pogingen binnen de Islam

De Islam en haar Koran heeft, net zo als de bijbel in het Westen, een eigentijdse interpretatie nodig omdat het ook een cultureel product is en niet in alles ‘letterlijk’ genomen moet worden. Nieuw denken moet het opnemen tegen vele traditionele scholen en is daarom moeilijker dan in het Westen waar bijvoorbeeld de katholieke kerk maar één centraal gezag kent. De Koran is geopenbaard in de 7e eeuw, toen de Arabische wereld aan grote veranderingen onderhevig was, van een matriarchale nomadencultuur naar een stedelijk patriarchaal systeem.
Mohammed zelf heeft er voortdurend op gewezen dat vormen en riten voor de mens gemaakt zijn en niet andersom; en dat het om een practisch geloof gaat. In de constitutie van Medina uit de 7e eeuw wordt zelfs opgeroepen tot verdraagzaamheid jegens andere godsdiensten.
Moskeeën zijn een toppunt van verveling voor jongeren. De Koran wordt gelezen in oud-Arabisch wat niemand kan begrijpen, net zoals de Katholieke kerk eeuwen in het Latijn bleef praten, hetgeen voor iedereen acadabra was. Wel 80 % van de moslims wereldwijd is geen Arabier, toch mag je tegen Allah alleen in het Arabisch bidden en houden Arabische leiders iedereen onder de duim. Wereldwijd zijn er veel meer moslims gestorven aan de gevolgen van het Arabisch imperialisme dan door welke andere koloniale macht dan ook. Volgens Mohammed Bezacour (NRC 7 april 2002) is er voor Marokaanse en Turkse jongeren die zich allen Islamiet noemen eerder een weinig dan teveel modern en practisch Islamitisch geloof! Hij zou ook willen dat Allah weer op een wederkerige en menselijke manier wordt geherintroduceerd. En dat geen machtige Allah wordt vereerd, maar een weerloze, een sentimentele, een lieve – dat zou mijn voorkeur hebben (en niet alleen maar in machobeelden ).

Jezus en Allah roepen in feite zelf op tot zelfstandig denken. De Koran roept 57maal op tot zelfstandig nadenken! De kreet “wij mogen geen robots van Allah zijn” is afkomstig van Irshad Manji , die een boek schreef getiteld: het Islam dilemma (The Trouble with Islam Today). Terroristen worden nog steeds gevoed door opvattingen uit de Koran. Iedereen weet dat in de Koran, evenals trouwens in de Bijbel en de Joodse Thora, veel passages over geweld voorkomen. Toch mogen we geen robots van Allah meer zijn volgens Mani en moeten we zelf nadenken in een moderne wereld! Dat is wat ook Jezus – zoals weinigen weten – preekte: ‘ Er staat wel geschreven (synoniem voor ‘God zegt’), maar ik zeg jullie….’!
De heilige oorlog wordt daarom door zelfdenkende Islamieten slechts gezien als strijd tegen de onrechtvaardigheid en het kwaad in zichzelf. In het Christendom zou deze strijd tegen het kwaad in zichzelf kunnen heten: leren een deugdzaam leven te leiden. In 2015 beginnen steeds meer Moslims stelling te nemen tegen de moordzuchtige praktijken van bijvoorbeeld IS en beginnen ze zich daarvan te distantiëren en vereenzelvigen ze zich uitdrukkelijk niet met de IS.

Maar de secularisatie blijft moeizaam gaan;

en waar deze groeiende is, wordt hij later weer teniet gedaan. In Turkije had Ataturk in 1934 het vrouwenkiesrecht ingevoerd – eerder dan in Nederland – mannen droegen een hoed, er werd gedronken en het land verwesterde. In Egypte liepen vrouwen tien jaar geleden nog zonder hoed; iedereen lachtte; nu lopen de vrouwen helemaal bedekt, zwart en met handschoenen aan. De secularisatie was vooral van de rijken. De opstand daartegen speelde de Islam in de kaart, die razendsnel aan invloed won. Erdogan, premier van Turkije, gebruikt de Islam en is echt geen bruggenbouwer tussen Oost en West.
Ook de theologische secularisatie zoals de bevrijdingsbewegingen in het Westen van de zestiger jaren van de voorbije eeuw, gaat tergend langzaam. De Al-Azhar universiteit in Caïro (gebouwd in de tiende eeuw, 450 000 studenten) is het belangrijkste soennitische machtscentrum en zou de leiding moeten nemen in de vernieuwingen op scholen, in moskeeën en in de ether. De hele wereld wacht, maar de geleerden aarzelen; ze krijgen hun salaris van de Egyptische overheid en dus niet onafhankelijk.

Iemand die zich wel onafhankelijk opstelt is Sjeik Anas Aboshady, professor islamitische theologie; hij klaagt:
‘ een nieuwe syllabus hebben we nog niet, er wordt alleen maar vergaderd; terwijl het conservatisme een wereldwijde ramp is en duizenden mensen dagelijks gedood worden door dit religieuze probleem. Onze universiteit is verzwakt, terwijl met zijn oliegeld kan Saoedi-Arabië zijn sallafistische ideeën verspreiden’.

De sjeik maakt zelf boeken voor zijn studenten, waarin hij radicale opvattingen weerlegt maar hij bestrijkt maar een beperkt aantal studenten.

Verdere voorbeelden van verandering:
De Marokkaanse sociologe en feministe Fatima Mernissi (1940-2015) was de belangrijkste voorloper van het islamitisch feminisme, dat vanaf de jaren negentig van de vorige eeuw wortel schoot in de moslimwereld en aan universiteiten in het Westen.
In 1975 publiceerde Mernissi het boek Achter de sluier, dat mede was gebaseerd op antropologisch veldonderzoek in Marokko. Volgens haar kan de ondergeschikte positie van vrouwen in de islamitische wereld niet worden goedgepraat met een verwijzing naar de Koran. Het heilige boek bevat – mits correct geïnterpreteerd – volgens haar juist een pleidooi voor versterking van de rechten van de vrouw.
‘Toen de islam in het jaar 622 ontstond’, schreef ze, ‘was de bedoeling van de Profeet om een religieuze en democratische gemeenschap te stichten, waarin mannen en vrouwen zouden discussiëren over de wetten van de gemeenschap.’ Dat is anders gelopen, stelde ze vast. Vrouwen werden gesluierd, buitengesloten van het politieke leven en weggestuurd uit de publieke ruimte.
In de daarop volgende 25 jaar schreef Mernissi een reeks boeken over vrouwen in de islam, maar daarna richtte zij zich als hoogleraar sociologie in Rabat op andere onderwerpen, zoals de relatie tussen islam en democratie (de twee kunnen volgens haar samengaan). Over vrouwenrechten meende ze niets meer toe te voegen te hebben (Bron: Rob Vreeken 30 november 2015, Volkskrant).

Tegenwoordig wordt er veel gewaarschuwd om vrouwenonderdrukking niet te koppelen aan Islam. Er zijn perioden in de Islam waarin de vrouw op handen gedragen wordt! Vrouwenonderdrukking komt niet uit de Islam voort maar meer uit een macho-ideaal zoals ik in deel I van dit boek uitdrukkelijk heb betoogd.
Nahed Salim schreef het boek De vrouwen van de profeet. Zij laat zien dat de Islam van oorsprong helemaal niet vrouwonvriendelijk is. Mohamed zelf had vrouwen heel hoog: hij stelde bijvoorbeeld zijn eigen vrouw Aïsja tot aanvoerder aan van een enorm legerregiment, en was daarbij zijn tijd ver vooruit.Hij verbeterde de positie van vrouwen door erfrecht in te voeren.
Een hoofddoek dragen als verplichting staat nergens in de Koran! (Het woord ‘hoofddoek’ komt nergens voor in de Koran. Het woord dat er staat is ‘khimaar’, omslagdoek. Na de verovering van Syrië namen sommigen de gewoonte daar om hoofddoekjes te dragen over, omdat ze de christelijke vrouwen die een hoofddoek droegen, wel chic vonden! Meer fouten waren dat ‘zina’, versiering, feitelijk verdraaid werd tot ‘schoonheid’. Die hoeven ze niet te bedekken, ze moeten zich hooguit wat matigen in de aandacht voor hun uiterlijk.

In het boek “de zoontjesfabriek” van Ayaan Hirshi Ali vind ik dezelfde verbanden terug als doorheen mijn eigen boek: het machismo, de bewondering voor de man, die zo hoog staat dat hij geïsoleerd blijft van echt intiem contact met iemand anders en hij dat dus met geweld veroveren moet. De man raakt gauw besmet met al of niet gewelddadige ideologieën omdat hij geen eigen zelf heeft, niet geworteld is in zijn eigen innerlijk lichaamsbesef. Zo een man wil wel aan terroristisch zelfmoordcommando meedoen omdat in het paradijs vele maagden gewillig op hem wachten. Vrouwen die ontsnapt zijn aan IS vertellen over macho-cultuur daar; ze slikken veel viagra, het druipt van de porno, verlegen vrouwen moeten die standjes nadoen voor de soldaten. Als hij naar het front moet, dankt hij haar af. De vrouwen zijn er om de mannen van dienst te zijn. Machismo is daar onverhuld.

Test je eigen macho of femi-score

Een nog diepergaande subsite van mij over vernieuwingspogingen, zie